Türkiye’de trüf mantarı yetiştiriciliği

Türkiye’de trüf mantarı yetiştiriciliği nispeten yeni bir konu. Dünyada önemli ticari potansiyele sahip olan ve pazarı 6 milyar doları bulan trüf mantarı ormanlarda aramalar yapılarak toplanabileceği gibi tarım arazilerinde yetiştirilmek yoluyla da elde edilebiliyor.

Trüf mantarı yetiştiriciliği için uygun arazilerin Marmara, Ege, Akdeniz ve kısmen Karadeniz’de bulunduğu tespit edilmiş.

Dünyada “kara elmas” olarak nitelenen trüf mantarı, Türkiye’nin de biyolojik zenginliklerinden bir tanesi. Değeri her geçen gün artan bu mantarın kilogram fiyatı türüne ve kalitesine göre ortalama 200 ile 3.500 euro arasında değişiyor.

Trüf Ormanı Eylem Planı uygulamaya kondu

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, trüf mantarı üretiminin artırılması amacıyla doğal ve yapay trüf ormanları oluşturulmasına yönelik “Trüf Ormanı Eylem Planı” hazırladı. Plana göre, 5 yıl içinde yaklaşık 40 hektarlık yapay trüf ormanları kurulacak.

Bunun yanı sıra 200 hektarlık doğal trüf ormanı da koruma altına alınacak. Plan kapsamında, 3 bin 500 kişiye trüf konusunda eğitim verilecek ve ayrıca trüf ile ilgili yasal düzenleme ve mevzuat oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapılacak.

Türkiye’de son yıllarda yapılan araştırmalarda çok sayıda yeni trüf türü tespit edilirken, yenebilen ve ticari değeri yüksek olan trüf türleri de tespit edildi.

Trüf bahçelerinin sayısı arttırılacak

Özel sektör, trüf ormanı değilse de trüf bahçeleri kurabiliyor. Trüf mantarına ilgi gösteren çok sayıda yatırımcının bulunduğu düşünüldüğünde, yatırımcılar tarafından tarım alanlarında kurulacak trüf bahçelerinin sayısının önümüzdeki dönemde hızla artması bekleniyor. Bir hektar (10 dönüm) alana trüf türüne göre 300 ila 1.000 adet trüf fidanı dikilebiliyor.

Genellikle kayıt dışı şekilde yurt dışından getirilen trüf mantarı, Türkiye’de lüks restoranlar ve turistik tesislerde tüketiliyor. Üretimi yapılabilen siyah trüflerden olan yazlık siyah trüf yani Tuber aestivum ortalama 200 euro iken kışlık siyah trüf yani Tuber melanosporum 1000 euro civarında bir fiyatla alıcı buluyor. Üretimi yapılamayan beyaz trüfün fiyatı ise yaklaşık 3.500 euro.

Trüf üretimi düşüşte

Son 100 yılda trüf üretimi 20 kat düşüş sergiledi. 100 yıl önce üretim 2000 ton iken şimdilerde 100 tona kadar düşmüş durumda. Bununla birlikte trüfe olan talep hızla artıyor.

Trüf üst gelir grubunun tercihi

Tadıyla, kokusuyla ve benzersiz aromasıyla geçmişten beri bilinen ve değer verilen trüf genellikle üst gelir grubunun sofralarını süslüyor. Yüksek gövdeli ağaçların köküne bağlı simbiyotik bir yaşam sürdüren trüf, toprağın 5 ila 20 santimetre derinliğindeki ağaç köklerinde yetişiyor ve özel eğitimli köpekler yardımyla toplanıyor. Trüf mantarı Türkiye’nin de aralarında olduğu Akdeniz iklim kuşağı ülkelerinde doğal olarak yetişiyor. Avrupa mutfağının önemli öğelerinden olan bu mantar türü, özellikle üst gelir grubu tarafından tercih ediliyor.

Göcek’te trüf mantarı üretimi

Bir özel şirket tarafından Göcek’te kiralanan 20 dönümlük arazide 700-800 fidanın dikimi gerçekleştirecek. Şirketin sahibi, Avrupa’da trüf mantarının bilinirliğinin yüksek olduğunu ifade etti.

Anamur’da trüf mantarı üretimi

Sabancı Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde yönetici iken, çalışma hayatına ara veren Çağla Gürsu adlı girişimci, uzun araştırmalar sonunda uygun olduğu belirlenen Anamur Silifke’deki 20 dönümlük arazide trüf mantarı üretmeye karar verdi. Gürsu, bir yıl içinde bahçe kurulumunu gerçekleştirmeyi planladığını belirtti ve Avrupa’da bu alanda düzenlenen festivallerin de kendisini cezbettiğini söyledi.

Türkiye’de trüf mantarı konusunda neler yapılıyor?

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi önderliğinde Türkiye’ye ait doğal trüf türlerinin tespiti ve doğal yayılış alanlarının belirlenmesi amaçlı bir TÜBİTAK projesi yürütülüyor.
• Üniversite ve sektör arasında işbirliği ile oluşturulan “Mikorizal Fidan Üretimi ve Trüf Bahçesi Oluşturma” projesi ile Ar-Ge ürünü olan trüf aşılı fidan üretimi yapılıyor.
• Üniversite bünyesinde bulunan Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde, trüf türlerini tanımlama, trüf bahçesi kurulumu, trüf bahçesi yönetimi, aşılı trüf fidanların incelenip raporlanması ve sertifikasyonu gibi konularda her türlü danışmanlık hizmeti ve yanı sıra trüf mantarının kimyasal içeriklerinin belirlenmesi, trüf yağı üretimi gibi hizmetler veriliyor.

Neden trüf yetiştiriciliği:

1. Ticari değeri çok yüksek. Kilosu 200 euro olan yazlık siyah trüfün ve kilosu 1000 euro olan kışlık siyah trüfün Türkiye’de üretiminin yapılması mümkün.
2. İhracat potansiyeli yüksek.
3. Özel sektör tarafından kurulacak trüf bahçelerinin ve Orman Genel Müdürlüğü tarafından kurulacak yapay trüf ormanlarının kiraya verilmesi ya da eko turizme açılması gündeme gelebilir.

Riskler: Eğer yetiştiricilik girişimi bilimsel bir tabana dayanmıyorsa, uzmanlardan akademik destek alınmıyorsa sonuç olumsuz olabiliyor.

Nelere dikkat edilmeli: Bahçedeki fidanların periyodik bakımına özen gösterilmeli, kökteki trüf gelişimi üniversite tarafından incelenmeli, alınan fidanın kökünde gerçekten trüf aşısı olup olmadığına dikkat edilmeli, ürünün sertifikalı olmasına dikkat edilmeli.

Başlangıç giderleri: 10 dönümlük bir alanın içine ekilecek aşılı fidanlar, arazinin çitle çevrilmesi ve damlama sisteminin döşenmesi için yatırım bedeli yaklaşık 40 bin lira. Örnek vermek gerekirse, Ege’de 20 dönümlük bir arazinin kiralanması, dikilecek aşılı fidanların tutarı, çitle çevirme maliyeti, damlama sisteminin döşenmesi için yaklaşık 100 bin dolar gerekiyor.

Ortalama kazanç: Ekim yapıldıktan 7-8 yıl sonra yılda 20 bin euro ile 150 bin euro arası.

Potansiyel yerler: Marmara, Ege, Akdeniz ve kısmen Karadeniz Bölgesi.

Ne zaman ürün alınır: Aşılı fidanın bahçeye dikilmesinin ardından 5 yıl sonra ilk ürün alınır. Bundan 2-3 yıl sonraysa hektar başına yıllık 100-150 kg arası ürün hasat edilebilir.

Trüf bahçelerinin ömrü: Yaklaşık olarak 40 yıl

MSKÜ Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi 0 252 211 49 25 numaralı telefondan aranarak bu konuda daha fazla bilgi alınabilir.

Yorumlar

Yorum