Yenebilen 10 zehirsiz mantar türü

Yenen mantarlar nelerdir ya da hangi mantarlar yenilir diye merak edenlere birazcık yol göstermek adına bu yazıyı yazdık. Şimdi bu yazı hangi mantar zehirsizdir konusunda birazcık fikir sahibi olmanız için size yardımcı olacak. Aşağıda yenen mantar türlerinden bazı örnekler bulacaksınız. Zehirsiz mantarlar ve yenebilen mantarları aşağıda tek tek inceleyebilirsiniz. Aşağıda mantar türlerine ait bilgiler mantar tutkunları ve toplayıcıları için rehber olması dışında, doğanın gizlerini merak edenleri cezbedecek bilgiler barındırmaktadır.

Buradaki bilgiler baz alınarak mantar toplanmamalı ve tüketilmemelidir. Zehirli mantarların zehirsizlerden ayrılması uzmanlık gerektirir.

1- Sığır Dili Mantarı (Hydnum repandum)

Adını sığır diline benzeyen pütürlü yüzeyinden alan mantar, farklı çevrelerde yetişebilen bir mantar türüdür. Bu tür tamamen beyazdır.Olgunlaşınca merkezi çukurlaşır ve dokusu kadifemsi bir hal alır. Renk: Beyaz krem, sarımsı portakal sarısı veya tavuk eti rengindedir.

2- İmparator mantarı (Amanita caesarea)

İmparator mantarı, tipi itibariyle zehri gözükse de zehirli değildir ve türünün yenebilen mantarıdır. Genelde çok zehirli olan türünün tek leziz olanı ve Eski Roma devrinden beri bilinenidir.

3 – Kanlıca mantarı – Çintar mantarı (Lactarius deterrimus)

Russulaceae ailesinden Lactarius salmonicolor, Lactarius deliciosus ve Lactarius deterrimus mantarlarına Türkiye’de genel olarak verilen isimdir. Bunun yanında çam mantarı ve Melki mantarı, çintar olarak da bilinirler. Türkiye’de Batı Karadeniz’de özellikle Bolu’da oldukça yaygın, lezzetli ve ekonomik bakımdan gelir getiren bir mantardır.

Olgunlaşınca huni şeklini alarak yukarı doğru düz bir şekilde kalkar. Az yapışkan, narin yapıda ve dalgalı bir görünüme sahiptir. Renk: Sarımsı turuncudan, kirli turuncuya doğru değişen renk tonlarında, zamanla merkezde ve kenarlarda yeşilimsi lekeler oluşur.

4- Yumurta mantarı – Tavukbacağı – Sarıkız Mantarı (Cantharellus cibarius)

Yumurta mantarı en lezzetli mantarlardandır. Orta ve Batı Karadeniz başta olmak üzere Karadeniz Bölgesi ve Marmara Bölgesi’nin Karadenize yakın ormanlarında yetişir. “Tavuk Mantarı” veya “Tavukbacağı Mantarı” olarak adlandırılır. Bolu’da “Sarıkız Mantarı”, Ünye’de ise “Tavuk Tirmidi” olarak bilinir.Kastamonu Azdavay’da Meşe Kızılı olarak adlandırılmaktadır.   Cantharellus cibarius, “Yumurta mantarı” olarak da bilinen Cantharellaceae ailesinden lezzetli bir mantar türüdür. Hem ilkbahar yaz başı hem de sonbaharda çıkar. Muhtemelen bu ikisi arasında tür farkı vardır. Çam, köknar ve kayın ormanlarında veya karışık ormanlarda yetişir. Sonbaharda daha çok meşelik ve çamlık alanlarda görülür. Tereyağında sote olarak, tavuk etiyle beraber veya pizza üzerinde rahatça yenebilir. Kurutulmaya ve turşu yapımına da uygundur. Ancak zehirli Omphalotus olearius’e çok benzediği için dikkatli olunmalıdır. Yenen bu mantar türü, konserve yapılarak veya kurutularak saklanabilir.

5- Çörek mantarı (Boletus edulis)

Çörek mantarı (Boletus edulis), Boletaceae familyasından yenilebilen mantar türü. Bilimsel adındaki bolet latincede “üstün mantar”, edulis te “yenebilen” anlamındadır. En beğenilen mantarlardan biridir. Sote, makarna sosu, çorba, hatta çiğ olarak yenebilir. Şapkası 7-30 cm büyüklükte, bazen biraz daha geniştir. Haziran’dan Ağustos’a ve Eylül’den Kasım’a kadar bu mantarlara rastlamak mümkündür. Yapraklı ağaçlardan meşe, huş, kayın, iğne yapraklılardan çam çevresinde, oldukça asit karakterde topraklarda, ormandaki yol kenarlarında, orman sınırı boyunca, yaprak çürüntüsü üzerinde görülmektedir. Hoş kokusu ve lezzetli tadı ile yenilebilen en iyi mantarlardan biridir. Kurutularak veya yağ içinde saklanabilir.

6- Civciv ayağı mantarı Cantharellus tubaeformis

Civciv ayağı mantarı şemsiye şeklindedir. Önce küçük bir şapkaya benzer, mantar yaşlandıkça huni şeklini alır. Mumsu yapıda ve ortası daha çukurdur. Çap 2-7 cm olup renk yeşilimsi sarıdır. Şapka altı gençken pürüzsüzdür, yaşlandıkça damarlı görüntü alır. Etli Kısmı: Etli kısmı yumuşaktır. Spor: Geniş oranda eliptik-oval, pürüzsüz, yalındır. Çam ormanlarında ağaç gövdelerinin etrafında yetişir. Yaz – Sonbahar aylarında görülür. Daha çok Ağustos – Kasım arası, kışın da toplanabilir.

7- Kuzu göbeği mantarı ve özellikleri (Morchella conica)

Kuzu göbeği mantarı, ülkemizde sıkça rastlanılan bir yenebilen türdür. Üzeri un kepeği serpilmiş gibi pürüzlü, beyaz, olgunlaştıkça krem renklidir. İçi oyuktur. Habitat: Nemli, kumlu alanlarda, kavaklıklarda veya çalılıklarda yetişir, daha çok Nisan ayında ortaya çıkarlar. Kuzugöbeği mantarı, yumurtaya benzer ve düzensiz oyuklara sahiptir. Köşeli ve geniş oylukların kenarı dolambaçlı ağ görünümündedir. Kırmızımsı ve sarıdır. Kuzu göbeği mantarı aroması nedeniyle sevilerek tüketilen ticari mantarlar içerisinde yer alır. Ülkemizden de her sene toplanarak değişik ülkelere ihracatı yapılmaktadır ve orman köylüleri için önemli bir gelir kapısı haline gelmiştir.

8- Trüf Mantarı ve özellikleri (Black Truffle)

Trüf mantarı (Kara elmas)  ülkemizde bulunan ama çok sık karşılaşmadığımız lezzetli bir mantardır. Çok sık bulunmadığı için kilosu bir hayli pahalıdır. Ülkemizdeki en yaygın Tuber türüdür. Denizli’nin bazı bölgelerinde yaygın olarak yetişmektedir. Herkesin aklına ilk gelen mantarlardan biridir ama bulunması o kadar da kolay değildir. Trüf mantarının Tuber aestivum Chatin, Tuber borchii Vittad, Tuber brumale Vittad, Tuber candidum Harkn, Tuber rufum Pico, Tuber uncinatum Chatin şeklinde çeşitleri bulunmaktadır. Bu yenebilir mantar çeşidi yurtdışına 150-200 $/kg dan satılmaktadır. Türkiye’de trüf mantarcılığıyla ilgili bilince henüz ulaşılamamış ve yeni yeni trüf mantarı çiftlikleri kurulmaya başlanmıştır.

9- Kayın mantarı – İstiridye mantarı (Pleurotus connucopiae – Pleurotus ostreatus)

Kayın ya da diğer bir adıyla kavak mantarı Türkiye’de çok sık bulunan-üretilen yenebilen bir mantar türüdür. Kavak mantarı, Pleurotus ostreatus, yaygın bir yenilebilen mantar türüdür. Toplanmasından kısa süre sonra böcek kurtları görüldüğünden hemen
tüketilmelidir. Kayın mantarının üzeri küflenmiş un gibi kokar.  Türkiye’nin her yerinde bulabileceğiniz yenen bir mantar türüdür. Market ve pazarlarda da karşımıza çıkan bu mantarlar ızgara ve yemeklerin yanı sıra birçok şekilde tüketilmektedir. İstiridye mantarının kenarı her tarafta içeri kıvrıktır. Olgunlaşınca
güderi rengini alır. Zeytini yeşilde olabilirler. Birbiri üzerinde sıralar, halinde yer alırlar. Genç numuneler yenmelidir. Yağda kızartılmış şapkaları balık tadındadır.
Pleurotus türleri dünya genelinde kültürü yapılan mantar türleri içerisinde ikinci sırada yer
almaktadır. Bu cins içerisindeki türlerden ise en fazla üretileni Pleurotus ostreatus’ tur.

10 – Çayır mantarı (Agaricus campestris)

Çayır mantarı (Agaricus campestris) yayvan, krem beyaz renkte merkezinde ise çizgili ve
kahverengiye yakın bir renktedir. Şapka büyüklüğü 5-18cm kadardır.  Gelişmiş mantarlarda üzerinde küçük kahverengi pulcuklar görülür. Çayır mantarı önce beyaz olan rengi gelişme ile kirli beyaza, en sonunda da açık kahverengiye döner. Etli Kısmı kalın ve beyaz olur. Hafif ekşi kokusu ve güzel tadı vardır. Genellikle çayırlarda öbekler halinde görülür. Çayır mantarının sıklıkla tüketilmesi  hazımsızlık ve iştahsızlık gibi rahatsızlıklara karşı faydalı olduğuna inanılır. Çayır mantarı yaz ve sonbahar mevsimlerinde toplanır.

DİKKAT: Çayır mantarına tip olarak benzeyen Agaricus xanthodermus mantarı çok sıcak bölgelerde yetişir ve sapının dibindeki etli kısım parlak sarıdır. Çayır mantarına benzeyen bu zehirli mantar hoş olmayan FENOL kokusundadır. Sakın bu mantarı yemayin; ZEHİRLİDİR. Her beyaz mantar çayır mantarı değildir.

ZEHİRLİ ve ÖLÜMCÜL olan Amanita virosa, Amanita verna, Amanita phalloides gibi mantarların lamelleri devamlı olarak beyazdır ve saplarının dip kısmında kapçıkları vardır. Oysa çayır mantarında lameller gül pembesi ve saptan serbesttir. Acemi mantarcılar ölüm meleği de dahil tüm türleri çayır mantarına benzetmektedir. Mantar zehirlenmelerinin çoğu bu şekilde gerçekleşmektedir.

Yorumlar

Yorum